poniedziałek, 21 marca 2011

Alergia a herbata


Herbata (herbatka) to współcześnie bardzo wieloznaczne pojęcie.

Klasyczna herbata to typowy napój Wschodu. Zwyczaj picia herbaty w Europie upowszechnił się dopiero w XVII w., a w Polsce w XVIII. Już w owych czasach herbata była reklamowana nie tylko jako napój, ale również jako lek na kolki, kamienie żółciowe i migreny.



Obok naparu z liści herbaty (czarnej i zielonej), który obecnie, obok kawy, jest jednym z najbardziej popularnych napojów (w 1991 r. wyprodukowano ok. 2,6 mln ton herbaty), określa się tak również wiele innych naparów z podobnych surowców pochodzenia roślinnego (herbata paragwajska, misyjna, jezuicka - yerba mate z liści krzewu mate, Kombucha tea, rooibos tea), jak również niektórych innych krzewów, ziół (herbata sudańska - z kwiatu malwy sudańskiej, inne herbatki ziołowe), owoców (herbaty owocowe) itp., często z różnymi dodatkami. Jednak typowa herbata to napar z odpowiednio przetworzonych pączków listkowych i młodych listków krzewów z rodzaju kamelia, uprawianych na terenach podgórskich strefy tropikalnej (Indie, Chiny, Sri Lanka, Kenia, Indonezja, Gruzja, Wietnam).

Z plantacji o powierzchni 1 ha otrzymuje się od 2 do 12 ton/rok liści, które poddawane są procesowi więdnięcia, skręcania (rozrywania), przesiewania, fermentacji (tylko herbata czarna - ciemnienie z powodu utleniania garbników), suszenia, sortowania, ewentualnie prasowania, granulowania, proszkowania, aromatyzowania i pakowania. Sucha herbata zawiera ok. 3% wody, 2-4,5% kofeiny (tu zwyczajowo zwanej teiną), 4-12% taniny oraz niewielkie ilości innych garbników i olejków eterycznych. W ostatnim dziesięcioleciu spożycie herbaty znacznie zmniejszyło się. W Anglii, słynącej z dużej tradycji picia tego napoju, w latach 1989 - 1999, m. in. pod wpływem promocji coca-coli i innych napojów "energetyzujących ", spożycie herbaty spadło z 46 g do 32 g liści. Dlatego, obok wartości smakowych i psychostymulujących, obecnie, podobnie jak w XVIII w., mocno podkreśla się prozdrowotne znaczenie picia herbaty, m. in. znaczenie profilaktyczne, np. w przypadku chorób serca, udarów, nowotworów i astmy.

piątek, 7 stycznia 2011

Koper włoski, kilka zastosowań



Fenkuł Włoski (Koper Włoski) - Jest to roślina zielna, w zasadzie dwuletnia, czasem bylina, zaliczana do rodziny Baldaszkowatych (Umbelliferae), występująca dziko w strefie śródziemnomorskiej, uprawiana od wieków w różnych krajach świata. W Polsce jest hodowana głównie na obszarze województw południowych, zachodnich i środkowych. Istnieje kilka odmian kopru włoskiego, różniących się zarówno wyglądem owoców, jak i ich składnikiem chemicznym oraz smakiem.
Są wykorzystywane głównie w lecznictwie, czasem jako przyprawa do niektórych gatunków chleba, ciast, warzyw, sałatek, marynat, a nawet likierów. Są również odmiany spożywane na surowo jako sałata, lub po ugotowaniu - jako jarzyna.

Koper włoski wydaje w pierwszym roku różyczkę liści 3-krotniepierzastych o wycinkach nitkowatych, a w następnym łodygę nagą, obłą, rozgałęzioną, do l m wysoką. Pochwy liściowe ma rozdęte. Kwiaty żółte w baldachach złożonych, 15-25 szypułkowych. Owoc podłużniejajowaty, do 7 mm długi.

Koper włoski można łatwo uprawiać w ogródkach przydomowych lub na działkach. Wymagania ma podobne do większości roślin uprawnych. Zimuje zwykle dobrze, a tylko w mroźne bezśnieżne zimy może wymarzać.

Surowce lecznicze: W celach leczniczych używane są dojrzałe owoce

Substancje lecznicze: Owoc kopru włoskiego jest typowym aromatycznym surowcem olejkowym. Zawiera 2-6% olejku eterycznego, oprócz tego pochodne kumaryny (np. umbeliferon) oraz flawonoidy (m.in. pochodne kwercetyny i kemferolu), fitosterole (np. stygmasterol) oraz 12-18% oleju tłustego, 4-5% węglowodanów, około 20% związków białkowych i do 9% soli mineralnych.

Skład chemiczny olejku koprowego zależy od uprawianej odmiany. Najważniejszym jego składnikiem jest trans-anetol (60-90%), keton fenchon (12-20%), ?-pinen (do 4,7%) i limonen (do 2,5%). Odmiany słodkie kopru włoskiego nie zawierają fenchonu, który odznacza się gorzkim, lekko palącym smakiem.

Zbiór i konserwacja: Do celów leczniczych zbiera się w końcu lata dojrzałe baldachy, pojawiające się dopiero w drugim roku po wysianiu, suszy w miejscach przewiewnych w temp. poniżej 35°C, następnie omłaca i odsiewa owoce. Surowcem są dojrzałe owoce fenkułu (kopru) włoskiego - Fructus Foeniculi, zawierające zgodnie z normą co najmniej 3% olejku eterycznego. Przechowywać je należy w miejscach suchych w blaszankach lub słoikach szczelnie zamkniętych.

Przez destylację z parą wodną rozdrobnionych owoców kopru włoskiego otrzymuje się olejek koprowy - Oleum Foeniculi, stanowiący odrębny surowiec apteczny.

Działanie: Owoc kopru włoskiego pobudza wydzielanie soku żołądkowego, zmniejsza napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, a jednocześnie wzmaga ruchy perystaltyczne jelit, ułatwiając odejście gazów. Łagodzi lub znosi ból wywołany wzdęciem i przywraca prawidłowy przebieg procesów trawiennych, zwłaszcza u dzieci i osób starszych. Ma typowe własności wiatropędne. Wykazuje ponadto nieznaczne działanie moczopędne oraz rozkurczowe na macicę.

Koper pobudza również wydzielanie śluzu w górnej części dróg oddechowych, zwłaszcza w gardle, krtani i tchawicy oraz przywraca prawidłowy ruch nabłonka rzęskowego, ułatwiając odkrztuszanie. Należy również wspomnieć o słabym działaniu mlekopędnym owoców kopru, wykorzystywanym niekiedy przez karmiące matki, oraz o nieznacznych właściwościach uspokajających tak owoców, jak i olejku koprowego.

Olejek eteryczny z kopru stosowany zewnętrznie działa bakteriobójczo oraz przeciwpasożytniczo na świerzbowce i wszy.

Większe dawki olejku koprowego podane doustnie wywołują odurzenie, drgawki kloniczne, podrażnienie błon śluzowych żołądka i jelit oraz przekrwienie mózgu i płuc.